اسلام آباد- 08 جون (اي پي پي) وفاقي حڪومت ما??ي سال 23-2022ع جو اقتصادي سروي جاري ڪري ڇڏيو ڪري ڇڏيو آهي، جنهن تحت معاشي اؤسر 0.29، زرعي شعبي جي اؤسر 1.55 سي??ڙو، صنعتي شعبي جي ڪاٽو 2.94 سي??ڙو، خدمتن جي شعبي جي شرح اؤسر 0.86 سي??ڙو رهي. جولاءِ کان مئي 2023ع تائين ناڻي اؤسر جي شرح 29.9 سي??ڙو رڪارڊ ڪئي وئي. محصولن جي وصولي ۾ 18.1 سي??ڙو اضافو ٿيو. مالياتي خسارو جي ڊي پي جي 4.6 سي??ڙو رهيو، ڪرنٽ اڪائونٽ خساري ۾ 76 سي??ڙو، واپاري خساري ۾ 40.4 سي??ڙو، آمدني واپار ۾ 29.2 سي??ڙو ۽ روانگي واپار ۾ 12.1 سي??ڙو، ترسيلات زر ۾ 13 سي??ڙو ۽ سڌيءَ ريت پرڏيهي سي??پڪاريءَ ۾ 23.2 سي??ڙو جي گهٽتائي رهي. ناڻي واري وفاقي وزير سينيٽر محمد اسحاق ڊار رٿابندي، ترقي ۽ سڌارن واري وفاقي وزير احسن اقبال ۽ اقتصادي ٽيم سان گڏ پريس ڪانفرنس ۾ اقتصادي سروي جاري ڪيو. هن چيو ته موجوده حڪومت پنهنجي ترجيحن کي روايتي ترقياتي تصور کان هٽي ايڪويٽي، امپاورمنٽ، انوائرنمينٽ ۽ انرجي (5 ايز) جو احاطو ڪرڻ واري فريم ورڪ تي توجهه ڏني وئي، جيڪو موجوده چئلينجز تي ضابطو آڻڻ ۽ عوام جي زندگيءَ جي معيار کي بهتر بنائڻ ۾ مددگار ثابت ٿيندو. موجوده ما??ي سال 2023ع پرڏيهي ۽ ملڪي حوا??ي سان هڪ مشڪل ۽ چيئلنجنگ سال رهيو آهي، حڪومت مجموعي معاشي حالتن کي بهتر بنائڻ لاءِ هر ممڪن قدم کنيا آهن. موجوده حڪومت ميڪرو اقتصادي استحڪام جي بهالي ۽ معيشت کي جامع ترقيءَ جي راهه تي گامزن ڪرڻ ۽ سي??پڪارن جو اعتماد وڌائڻ لاءِ پُرعزم آهي. هن چيو ته موجوده حڪومت جڏهن اقتدار سنڀاليو ته معيشت کي ڪيتريون ئي مشڪلاتون سامهون هيون، سڪڙندڙ مالياتي پوزيشن، مهانگائي جو بار، وڌندڙ واپاري خسارو، وڌندڙ اندروني ۽ ٻاهرين ادائگين جو دٻاءُ، مٽاسٽا جي شرح ۽ توانائيءَ جي شعبي ?? موجود بحران جهڙا ڪيترائي وڏا مسئلا سامهون گهئا. ما??ي سال 2022ع ۾ جيتوڻيڪ 6.10 سي??ڙو جي شرح جي اؤسر ملي پر ان کي برقرار رکڻ ممڪن نه هو، ڇاڪاڻ ته ان سبب ميڪرو اقتصادي عدم استحڪام پيدا ٿي ويو هو. معيشت جي غير معمولي تيزيءَ سبب واپاري ۽ مالياتي خساري معيشت کي تباهه ٿيڻ تائين آڻي بيهاريو. مالياتي خساري جو تناسب 5.8 (2018ع) مان وڌي 2022ع ۾ 7.9 سي??ڙو تي پهچي ويو هو. ما??ي سال 2018ع ۾ واپاري خسارو 30.9 ارب ڊالر هو، جيڪو وڌي 39.1 ارب ڊالرن تائين پهچي ويو. ڪرنٽ اڪائونٽ خسارو جي ڊي پي جي 4.7 سي??ڙو يعني 17.5 ارب ڊالرن تائين وڌي ويو هو. سڌيءَ ريت پرڏيهي سي??پڪاري 2.8 ارب ڊالرن کان گهٽ ٿي 1.9 ارب ڊالرن تي اچي وئي. ايف بي آر جا محصول 9.8 سي??ڙو کان گهٽ ٿي جي ڊي پي جي 9.2 سي??ڙو تي اچي ويا. وياج واري شرح 6.5 سي??ڙو کان وڌيڪ 13.75 سي??ڙو تي پهچي وئي. گردشي قرض 1148 ارب رپين کان وڌي 2467 ارب رپين تائين پهچي چڪو هو. سرڪاري قرض 63.7 سي??ڙو کان وڌي جي ڊي پي جي تناسب سان 73.9 سي??ڙو تي پهچي چڪو هو. ڪل حڪومتي قرض جيڪو 2018ع ۾ 25 کرب هو، پي ٽي آءِ جي 4 سالن جي حڪومتي دؤر ۾ 19 کرب رپين جو اضافو ٿيو ۽ هي وڌي ڪري 49.2 کرب رپيا (جون 2022ع) تي پهچي ويو. پي ٽي آءِ جي دؤر ۾ ملڪي قرضن ۾ تقريبن 97 سي??ڙو اضافو ٿيو. مجموعي قرض ۽ ادائگيون پي ٽي آءِ جي حڪومتي دؤر ۾ هي 29.9 کرب مان وڌي تقريبن 100 سي??ڙو جي اضافي سان 59.8 کرب تي پهچي ويو.هن چيو ته پي ٽي آءِ حڪومت ڇڏي ته پهرين آءِ ايم ايف سان طئي ٿيل شرطن تي عملدرآمد نه ڪيو ويو بلڪ جيڪو معاهدو ڪيو ويو هو ته ان جي ابتڙ ڪم ڪيو ويو، جنهن سبب پاڪستان جي ساک بُري طرح متاٿر ٿي. اهڙين ئي پاليسين جي نتيجي ?? موجوده حڪومت کي به معيشت ورثي ۾ ملي، اها تباهيءَ جي دروازي تي پهچي چڪي هئي. اقتصادي سروي مطابق ما??ي سال 2023ع ۾ معاشي ترقي جي شرح اؤسر 0.29 سي??ڙو رهي. زراعت جي شعبي ۾ 1.55 سي??ڙو، صنعتي شعبي ۾ ڪاٽو 2.94 سي??ڙو، جڏهن ته خدمتن جي شعبي جي اؤسر واري شرح 0.86 سي??ڙو رهي. ٻوڏ جي تباهڪارين، بين لاقوامي ٻاڙائي ۽ سخت اقتصادي فيصلن/پاليسين سبب معاشي اؤسر ۾ گهٽتائي ٿي. جولاءِ کان مئي 2023ع ۾ ناڻي واڌ 29.2 سي??ڙو رڪارڊ ڪئي وئي. مهانگائي جو وڏو سبب بين الاقوامي سطح تي تيل، دالين ۽ جنسن جي قيمتن ۾ واڌ، عالمي رسد ۾ خل??، ٻوڏ سبب اهم فصلن جو ضايع ٿيڻ، سياسي عدم استحڪام ۽ رپئي جي قيمت ۾ گهٽتائي، جولاءِ کان مئي ما??ي سال 2023ع دوران ايف بي آر جي ٽيڪس محصولن ۾ 16.1 سي??ڙو اضافو رڪارڊ ڪيو ويو ۽ هي گذريل ما??ي سال جي 5348.2 ارب رپين جي مقابلي ۾ 6210 ارب رپيا رڪارڊ ٿيو. مختلف ٽيڪس پاليسين ۾ بهتري ۽ انتظامي سڌارن، حڪومت محصول وڌائڻ ۾ مددگار ثابت ٿيون. ٽيڪس جي دائري کي وڌائڻ لاءِ علائقائي آفيسن ۾ نَون ٽيڪس ڏيندڙن لاءِ خصوصي قدم کنيا ويا، جنهن سبب ايف بي آڙ هلندڙ ما??ي سال جي پهرين 9 مهينن ۾ 7 لک ٽيڪس ڏيندڙن جي هدف جي مقابلي ۾ تقريبن 9 لک 12 هزار نَون ٽيڪس ڏيندڙن کي رجسٽرڊ ڪيو آهي. هلندڙ ما??ي سال جي پهرين 10 مهينن دوران مالياتي خسارو جي ڊي پي جو 4.6 سي??ڙو رڪارڊ ڪيو ويو جيڪو گذريل ما??ي سال جي ان عرصي دوران 4.9 سي??ڙو هو. هلندڙ ما??ي سال جي پهرين 10 مهينن دوران پرائمري بيلنس 99 ارب رپيا سرپلس رهيو جيڪو گذريل ما??ي سال جي ان عرصي ۾ 890 ارب رپيا خساري ۾ هو. جولاءِ کان اپريل 2023ع دوران ڪرنٽ اڪائونٽ خساري ۾ 76 سي??ڙو گهٽتائي ٿي ۽ هي گهٽ ٿي 3.3 ارب ڊالرن تي اچي ويو جيڪو گذريل ما??ي سال جي ان عرصي دوران 13.7 ارب ڊالر هو. جولاءِ کان مئي 2023ع دوران واپاري خسارو 40.4 سي??ڙو جي گهٽتائيءَ سان 25.8 ارب ڊالر رڪارڊ ڪيو ويو، جيڪو گذريل ما??ي سال جي پهرين 11 مهينن ۾ 43.4 ارب ڊالر هو. جولاءِ کان مئي موجوده ما??ي سال 2023ع دوران آمدني واپار ۾ 29.2 سي??ڙو جي گهٽتائي ٿي ۽ هي گذريل ما??ي سال جي پهرين 11 مهينن دوران 72.3 ارب ڊالرن جي مقابلي ۾ گهٽ ٿي 51.2 ارب ڊالر تي اچي ويو. جولاءِ کان مئي موجوده ما??ي سال 2023ع دوران روانگي واپار ۾ 12.1 سي??ڙو گهٽتائي رڪارڊ ڪئي وئي ۽ هي گذريل ما??ي سال جي 28.9 ارب ڊالرن کان گهٽ ٿي 25.4 ارب ڊالر تي اچي ويو. هلندڙ ما??ي سال جي پهرين 10 مهينن دوران ترسيلات زر 13 سي??ڙو گهٽتائي سان 22.7 ارب ڊالر رڪارڊ ڪئي وئي جيڪو گذريل ما??ي سال جي ان عرصي ۾ 26.1 ارب ڊالر هئي. جولاءِ کان اپريل موجوده ما??ي سال 2023ع دوران سڌيءَ ريت پرڏيهي سي??پڪاريءَ ۾ 23.2 جي گهٽتائي ٿي ۽ هي گهٽ ٿي 1170.1 ملين ڊالرن تي اچي وئي. گذريل ما??ي سال جي ان عرصي دوران سڌيءَ ريت پرڏيهي سي??پڪاري 1533.7 ملين ڊالر رڪارڊ ٿي هئي.
